Sosyal Sigortalar Kurumu (SGK), kendilerini engelli olarak gösterip değişik bir işte çalışan kişilere karşı sert önlemler aldı. Kurum, bu düzmecekârlığı belirleme ederek kendilerini engelli olarak beyan edip hatalı beyanda belirleme edilen kişilerin aylıklarını kesmeye ve geçmişe dönük ödemelerini geri alacak. Yargıtay 10. Hukuk Dairesi’nin (E: 2020/9157, K: 2021/10740) kararına husus dosyaya göre, 1992 senesinden beri malûl aylığı almakta olan bir kişi, bir televizyon yapımındaki kısa rolü amacıyla 2012 ve 2014 senelerinde 2’şer gün çalıştı. Durumu belirleme eden SGK, 2012 senesindeki çalışma tarihinden başlamak üzere malûl aylığını iptal etti. İki senelik sürede ödenen 32,4 bin lira tutarındaki aylığın faiziyle iadesi amacıyla de icra takibi başlattı. Aylığı kesilen kişi SGK’nın işleminin iptali ve icra takibinin durdurulması amacıyla ayrı ayrı dava açtı. SGK, yargılama devam eder iken 2017 senesinde alakalı yönetmeliği değiştirdi ve yersiz ödenen aylıkların yalnızca çalışılan sürelere ait kısmının iade edilmesini öngördü. İş mahkemesi, davacının emekli aylığının kesilmesine dair itirazını reddetti fakat söz hususu yönetmelik değişikliğine dayanarak iki senelik süreye değil yalnızca 4 günlük çalışma süresine karşılık gelen malûl aylığının SGK’ya iadesine karar verdi. Bölge adliye mahkemesi de kararı onadı. Şahıs, malûl aylığının yine bağlatılması amacıyla müracaatte bulundu. SGK Sıhhat Kurulu, şahsın malûl olmadığına karar verdi. Kurul kararına itiraz üstüne adli tıp kurulunca oluşturulan denetim muayenesinde de çalışma gücünde yüzde 60 oranında kayıp olmadığı şeklinde rapor düzenlendi. Herhangi bir işte çalışma durumunda aylığın kesilmesi yalnızca malûl aylığı alanlar amacıyla söz hususu. Malûl aylığı ile engelli vergi indirimiyle yaşa bakılmaksızın erken emekli olanlar çoğunlukla karıştırılıyor. Engelli vergi indirimi ile emekli olanlar aylıklarını kestirmeden sosyal emniyet destek primi ödeyerek çalışabiliyorlar. 2008 senesinden sonra ilk defa sigortalı çalışmaya başlayanlar ise emekli aylığı almakta iken hiçbir işte çalışamıyorlar. SGK, kâğıt üstünde sigortalı gösterilen kişiler, düzmece işyerlerine yönelik denetimleri sıklaştırırken, usulsüz yöntemlerle devleti zarara uğratanlara göz açtırmıyor. Yapılan araştırmalarda düzmece sigortada çoğu değişik tekniğe başvurulduğu meydana çıktı. Emeklilik amacıyla gün miktarını doldurmak, sigorta ve vergi teşvikinden yararlanmak, asgari işçilik uygulamasındaki barajı doldurmak amacıyla meşru olarak faaliyette görünen iş yerine gitmediği durumda çalışıyor gözüküyor ya da kâğıt üstünde sigorta yapılıp çalışmadan prim yatırılıyor. SGK, gerçek çalışmaya dayanmayan bundan sonra düzmece sigortalı bildirimi yaptığı belirleme edilen, kuşku meydana gelen işyerleri amacıyla “düzmece, denetimli ya da kuşkuli” iş yeri tanımlaması yapıyor. Hakkında bu şekilde tanımlama oluşturulan işyerlerinden sigortalı bildirimi yapılmış kişilerin sigortalı hizmet dökümlerinde de bu işyerlerinden bildirilmiş olan sigortalı hizmetlerin bulunduğu satırların başına (S), (K), (Ş) harflerinden biri hususluyor. Çalışanların e-devlet üstünden hizmet dökümlerinde iş yeri kodlarını denetim etmelerinde yarar bulunuyor. Sahte iş yeri olarak tariflenen iş yerinin e-sigorta kullanıcı kodu, parolası otomatik olarak askıya alınıyor. Bu işyerlerinden internet üstünden sigortalı girişi yapılması ya da prim belgesi verilmesi imkânı da ortadan kalkıyor. Asıl işverenin düzmece tanımlaması kaldırılmadığı prosese alt işverenin de düzmece tanımlaması kalkmıyor. Sahte işleri tanımlaması oluşturulan işyerlerinden bildirilen hizmetler iptal ediliyor. Emekliliğe hak kazanılsa dahi düzmece sigortalı olarak oluşturulan hizmet bildirimleri öneme alınmıyor. Bu hizmetler silinmesinin sonrasında emekli aylığı amacıyla geçerli prim gün adedi yine hesaplanıyor. Sahte sigortalar iptal edilirken, yatırılan zamanın primleri de siliniyor, emekli aylığı olarak alınan bütün para faiziyle geri alınıyor.
