TÜİK’te dört daire başkanı değiştirildi. Başkanı değişen dairelerden biri de ‘ölüm ve ölüm sebebi’ bilgilerini pandemi esnasında iki sene açıklamayan Demografi İstatistikleri Dairesi oldu. Enflasyonu hesaplayan dairede de yaprak dökümü yaşanıyor. Enflasyon hesaplaması ve başkan farkılıkları sebebiyle gündemden düşmeyen Türkiye İstatistik Kurumu’nda (TÜİK) dört daire başkanı vazifeden alındı. Sozcu.com.tr’nin edindiği bilgiye göre, vazifeden alınanlardan biri de Demografi İstatistikleri Daire Başkanı Önder Değirmenci oldu. Söz hususu daire, Covid-19 salgını senelerı olan 2020 ve 2021’e dair ‘ölüm ve ölüm sebebi istatistikleri’ni yayımlamaması sebebiyle gündeme gelmişti. TÜİK Başkanlığı, 23 Haziran 2021 ve 23 Haziran 2022 tarihlerinde yaptığı açıklamalarda “istatistiklerin elde edildiği kurumların idari kayıtlarındaki çalışmaların devam etmesi sebebiyle ölüm ve ölüm sebebi istatistiklerinin yayımlanmasının ertelendiğini” belirtmişti. TÜİK en son 24 Haziran 2020’de ‘ölüm ve ölüm sebebi istatistikleri, 2019’ bilgilerini yayımlamıştı. Her sene yayımlanan ölüm ve ölüm sebebi bilgilerinin iki senedir yayımlanmaması, Sağlık Bakanlığı’nın salgın kaynaklı ölüm bilgilerini olmasından düşük belirttiğine dair şüpheleri artırıyor. Açıklanan nüfus bilgileri de bu şüphelerin yükselmesinde rol oynuyor. 2018’de 901 bin 384, 2019’da 830 bin 965 olan Türkiye’de yerli nüfus artışı, pandemi senesi olan 2020’de 657 bine, 2021’de 607 bine gerilemişti. 2018’de binde 11,3, 2019’da yüzde 10,3’e yerli nüfus artış hızı, 2020’de binde 8,1’e, 2021’de ise binde 7,4’e gerilemişti. Türk Tabipleri Birliği (TTB) Pandemi Çalışma Grubu delegesi Güçlü Yaman’ın belediyelerin ölüm bilgilerinden yaptığı hesaplamaya göre, işlemiş seneler ortalamasına kıyasla Türkiye’de 2020 senesinde 11 Mart-31 Aralık döneminde 110 bin çoktan ölüm oldu fakat Sağlık Bakanlığı’nın resmi Covid19 kaynaklı ölüm adedi 20 bin 881 olarak açıklanmıştı. Yaman, çoktan ölümlerin salgın ve salgına bağlı namacıylalerden kaynaklı ölümler olduğunu düşündüğünü fakat resmi bilgiler yayımlanmadığı amacıyla net rakamların bilinemediğini dile getirmişti. TÜİK, ölüm ve ölüm sebebi istatistiklerini yayımlamamış ve yaptığı bildirimde “idari kayıtlardan üretilmekte olan istatistiklere dair çalışmaların şimdilik tamamlanamamış olması sebebiyle ileri bir tarihe ertelenmiştir” demişti. 2021 senesi Aralık ayında TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu’nda bakanlığının bütçe görüşmeleri esnasında TÜİK’in namacıyla ölüm bilgilerini paylaşmadığı sorulan Sağlık Bakanı Fahrettin Koca, “O TÜİK’in sorunu” savunmasını yapmıştı. Covid-19 geçirenlerde hastalığın bıraktığı hasarlardan dolayı, ileriki üç sene süresince sahip olunan ölümlerin 3-4 katı kadar kayıp beklendiğini bildiren Koca, “TÜİK açıkladığında en az iki hem de üç kat olduğunu göreceğiz. Covid-19’un yıkıcı etkileri kolay değildi, çok büyüktü” ifadesini kullanmıştı. Sozcu.com.tr’ye konuşan kaynakların aktardığı bilgiye göre, üç hafta evvelce kurum içersinde duyurulan vazife farkılıkları şu şekilde sıralandı; 1- Uluslararası Ticaret İstatistikleri Daire Başkanı Tülay Korkmaz vazifeden alındı ve “TÜİK uzmanı” kadrosuna atandı. 2- Ulusal Hesaplar Daire Başkanı Cihat Erce İşbaşar vazifeden alındı ve Uluslararası Ticaret İstatistikleri Daire Başkanı olarak atandı. 3- Veri Toplama Daire Başkanı Ahmet Sarı vazifeden alındı ve Ulusal Hesaplar Daire Başkanı olarak atandı. 4- Demografi İstatistikleri Daire Başkanı Önder Değirmenci vazifeden alındı ve Veri Toplama Daire başkanı olarak atandı. 5- Demografi İstatistikleri Daire Başkanı koltuğuna ise Metin Aytaç oturdu. Aytaç daha evvelce bu dairede Nüfus ve Göç İstatistikleri Grup Başkanı olarak vazife yapıyordu. Bloomberg’den Beril Akman’ın bugün yayımlanan haberinde, Ulusal Hesaplar Daire Başkanı Cihat Erce İşbaşar’ın, üçüncü çeyrek büyüme oranının pazar beklentilerinin altında açıklanmasının anında sonrasında vazifeden alındığına ilgi çekilmişti. Uzun senelerdır Fiyat İstatistikleri Daire Başkanı olarak vazife yapan Cem Baş, “sağlık sorunlarını” gerekçe göstererek 2022 senesi Mayıs ayında istifa etmişti. Konuya yakın kaynaklar, TÜİK’te enflasyon hesaplamasını yapan yönetici ve teknik kadronun büyük oranda değiştiğini, kurumun hafızasının büyük oranda silindiğini öne sürüyor. TÜİK’te tüketici fiyatlar endeksini hesaplayan birimin başındaki isim olan Mustafa Teke de mayıs ayı enflasyon bilgilerinin açıklanmasının anında evvel istifa etmişti. Baş’ın yerine atanan Furkan Metin’in koltuğa oturmasının anında sonrasında TÜİK’in madde sepeti ve ortalama madde fiyatlarının yayınını durdurması, enflasyon hesaplamasıyla alakalı soru işaretlerini artırmıştı. TÜİK, 2022 sene sonu enflasyonu yüzde 64,24 açıklarken, İTO İstanbul enflasyonunu yüzde 92,97, Enflasyon Araştırma Grubu (ENAG) Türkiye enflasyonunu yüzde 137,55 açıklamıştı. TÜİK Başkanlığı koltuğunda 18 Nisan 2019 ile 22 Mayıs 2020 tarihleri arasında Yinal Yağan, 22 Mayıs 2020 ile 15 Şubat 2021 tarihleri arasında, Muhammed Cahit Şirin, 15 Şubat 2021 ile 2 Mart 2021 tarihleri arasında Ahmet Kürşad Dosdoğru, 2 Mart 2021 ile 29 Ocak Ayı Ayı 2022 tarihleri arasında Sait Erdal Dinçer vazife almıştı. 29 Ocak Ayı Ayı 2022 tarihinden bu yana kurumun başında, kurum dışından atanan Erhan Çetinkaya bulunuyor.
